RADYOTERAPİ MORBİDİTESİ 
Bölüm VI - Alt Karın Bölgesi- Pelvis Işınlamasında Morbidite  

Prof. Tbp. Kd. Alb. Yücel PAK 


Kolorektal bölge ışınlaması:

Akut:Pelvise 4000-5000 rad’ lık dozlar genellikle iyi tolere edilir.Diyare ışınlama esnasında sıklıkla oluşur.Lomotil genellikle diyareyi kontrol eder.Dizüri de olabilir,analjezikler veya pyridium ile kontrol edilebilir.Işınlama alanı perineyi içerirse konservatif tedavi ile iyileşen aktif perineal deri reaksiyonu olabilir.

Kronik:5500-6000 rad’ın altındaki dozlarda radyasyon proktiti,ülserasyon ve kanama nadiren görülür.Konservatif tedavide Lomotil,steroidler ve lağman iyileştirme için yeterlidir.Ancak semptomlar sebahat eder veya ilerlerse bir kolostomi gerekebilir. 5000 rad. pelvik ışınlama alan hastaların %5 nin altında ışınlama spesifik ince barsak tahribatı veya tıkanma veya perforasyona sebep olan yapışmalar görülür.Bu risk ameliyat öncesi veya pelvik enfeksiyonlu hastalarda ve geniş ışınlama dozları veya hacimlerde artar.

Mesane Işınlaması:

Akut:3000-4000 rad. verildiğinde hastaların çoğunda akut sistit görülür.Mesane iristasyonu,dizüri,sık ve acil idrar bulguları ortaya çıkar.Sistit’e enfeksiyonda eklenebilir.

Kronik:Yüksek doz verildikten 6 ay sonra bazı hastalarda kronik sistit görülür.5000 rad. veya daha az dozda tedavi edilenlerin %5 inden azında kontrakte mesane nedeniyle kronik problem gelişir.Doz 6500-7000 rad. olduğunda hastaların %15 inde oldukça fazla kontraksiyon veya hemorajik sistit görülmüştür.Kronik sistit riski trans-üretral-rezeksiyon(TUR)dan enaz 4 hafta sonra radyoterapiye başlanarak ve mesane iltahabıyla mücadele edilerek birde radyoterapi sırasında kateterizasyondan mümkün derecede kaçınmakla azaltılabilir.Enfeksiyonu önlemede mesane iritanı (çay,kahve,alkol) ve asit yapıcı diyet tavsiye edilir.

Prostat Işınlaması:

Akut:Işınlama süresinde diyare,dizüri sık görülür ve genellikle lomotil ve pyridium ile nisbeten kontrol edilir.

Kronik:Prostat ışınlamaya oldukça dayanıklıdır.Hastaların %10’unda proktit ve sistit görülür.Yapılan tedaviye göre değişmek üzere komplikasyon olarak impotans %25-50 görülür.

Testis Işınlaması:

Akut:2500 rad’lık tedavide yan etki çok hafiftir.(Bulantı,iştahsızlık,diyare).Genellikle  tedbir gerektirmez.

Kronik:2500-3400 rad’larda kronik etkide görülmez.Tedavide sırasında böbrek dozunun sınırlı tutulması gereklidir.

Sağlam Testise Işınlamanın Etkisi:

Testis radyasyona çok hassastır.100 rad. oligospermiye, 600 rad. geçici sterliteye sebep olabilir.Daha yüksek dozlar ise devamlı sterlite yapabilmektedir. Bu nedenle 400 rad’dan fazla yüksek dozlardan hemen sonra sperm sayısında azalma olur. Bu,spermositlerin direkt olarak ölümü (interfaz ölümü) ile olmaktadır.Düşük dozlar genellikle ışınlamadan sonraki 7 ci haftada spermatogoni,oligospermi yaparlar.Aspermiye 10 cu haftadan sonra rastlanmaktadır.

Ancak, hastaların çoğunluğunda skrotal radyoterapi gerekmez ve yapılan tedavi sırasında iyi koruma yapılırsa saçılan dozlarla sterlite gelişmez.

 

Serviks Uteri Işınlaması:

Akut:Pelvik ışınlama esnasında hastalarda yorgunluk,diyare, ve sistit ortaya çıkabilir.Paraaortik bölgede içerilirse iştahsızlık ve bulantı ortaya çıkabilir.

Kronik: Serviks Uteri 20.000 rad’lık dozlara kadar nekrozsuz olarak ışınlamayı tolere edebilir.Kronik sistit, proktosigmoidit ve ince barsak tahribatı benzeri ciddi geç kompikasyonlar hastaların %10 undan azında gözlenir.İlerlemiş hastalıkta fistüller oluşabilir.Geç ince barsak komplikasyonları (enterit ve tıkanma) riski pelvik ışınlamayı takiben diyabetli veya hiper tansiyonlu hastalarda artar.


Aklınıza takılan hertürlü soruyu Radyasyon Onkolojisi ABD'na iletirseniz enkısa sürede cevaplandırılacaktır.

Ana Sayfaya Dönüş 
Dr.Kaan OYSUL
  tarafından hazırlanmaktadır